Lúc ấy bạn có thể để cho xúc cảm hiện hữu ở đó mà không bị nó chi phối. Sự khó chịu của trạng thái ý thức mê muội bình thường sẽ biến thành đau khổ có tính mê muội sâu sắc – tức là trạng thái đau khổ hay bất hạnh dữ dội hơn và hiển nhiên hơn – khi mọi việc “hoá ra tệ hại”, khi tự ngã bị đe doạ hay khi gặp phãi thách thức, đe doạ, hoặc mất mát, dù thực sự hay tưởng tượng, trong hoàn cảnh sống của bạn, hay khi có sự xung đột trong mối quan hệ thân thiết của bạn. Một khi bạn có thể cảm nhận được ý nghĩa của tình trạng hiện trú, bạn sẽ dễ dàng hơn nhiều trong việc đơn thuần quyết định bước ra khỏi chiều kích thời gian bất cứ lúc nào nó không còn cần thiết cho các mục đích thực dụng nữa, để tiến sâu thêm nữa vào cái Bây giờ.
Thời gian và đau khổ không thể tách rời nhau được. Những điều tôi cố gắng nói ở đây có vẻ nghịch lý hay thậm chí mâu thuẫn, nhưng tôi không biết cách miêu tả nào khác. Thay vì phản hồi cho nhau nỗi đau và sự vô minh, thay vì thỏa mãn các nhu cầu bám níu say nghiện lẫn nhau của tự ngã hư ngụy, hai người sẽ phản chiếu cho nhau tình yêu mình cảm nhận được từ sâu bên trong, tình yêu xuất phát từ sự hiện thực cái nhất thể của mình với mọi sự vật đang hiện hữu.
Các vấn đề của tâm trí không thể giải quyết được ở bình diện tâm trí. Đến tuổi ấy, nó vẫn sống động mạnh mẽ không suy siểng chút nào cả. Gần kề cái chết và bản thân cái chết, sự tan rã của hình tướng vật chất (thân xác), luôn luôn là một cơ hội lớn lao để thực hiện tâm linh.
Tôi đã miêu tả tiến trình căn bản này, nhưng xin nhắc sơ lược lại ở đây, lần này đặc biệt đề cập đến cái quầng chứa nhóm đau khổ tập thể của nữ giới. Ở Trung Hoa thời xưa, nó được xem là một trong những thành tựu hay đức độ cao quí nhất. Khi trưởng thành dần lên, bạn kiến tạo trong tâm trí một hình ảnh về con người của bạn, căn cứ vào hoàn cảnh sinh hoạt cá nhân và bối cảnh văn hóa cộng đồng của bạn.
Khoảng hở thời gian giữa cảm nhận và ý nghĩ càng lớn, con người bạn càn sâu sắc hơn; nói khác đi, bạn càng tỉnh thức hơn. Điều này là bất khả. Tin tốt lành là bạn có thể giải phóng bản thân thoát khỏi tâm trí của bạn.
Một số hình thức này, như các tôn giáo cổ xưa chẳng hạn, đã bị che phủ quá nhiều bởi chất liệu ngoại lai đến mức tinh hoa của chúng hầu như hoàn toàn bị che khuất. Chưa bao giờ cuộc sống của bạn lại không ở ngay bây giờ, và sẽ mãi mãi như vậy. Cho nên bất kỳ lúc nào có thể, bạn hãy tạo ra khoảng trống, khoảng không gian trống trải, để bạn tìm thấy sự sống ngay bên dưới hoàn cảnh sống của mình.
Bạn đang gây ra bất hạnh, xung đột giữa nội tâm và ngoại giới. Nó cảm thấy dễ bị tổn thương và bị đe dọa, cho nên nó sống trong tình trạng sợ hãi và thiếu thốn. Nhưng niềm tin cho rằng tương lai sẽ khá hơn hiện tại không luôn luôn là ảo tưởng.
Bạn không cần đến nó. Tuy cơ thể bên ngoài thường có vẻ khá nhanh chóng già cỗi và héo tàn đi, nhưng cơ thể nội tại không thay đổi với thời gian, ngoại trừ việc bạn có thể cảm nhận nó sâu sắc hơn và trở thành cơ thể ấy một cách toàn triệt hơn. Bạn đánh mất cái Bây giờ, rồi bạn quay trở lại với nó, hết lần này đến lần khác.
Sẽ có những thời kỳ mọi việc dường như đình trệ, dường như bạn chẳng tiến được đến đâu, chẳng thành tựu gì cả. Nhưng đừng tìm cách nắm bắt nó bằng tâm trí. Bạn có thể tiếp tục sống trong hình tướng hiện tại của mình, song vẫn nhận biết thật rõ cái vô tướng bất sinh bất diệt nằm sâu bên trong bạn.
Vị Thượng đế này là một phóng chiếu của tâm trí con người. Dấu hiệu hay thước đo tốt nhất phản ảnh mức độ tỉnh thức của bạn chính là cách ứng phó với các thử thách xảy ra cho cuộc sống của bạn. Cái quá khứ mà bạn nghĩ đến là một dấu vết ký ức, lưu trú trong tâm trí, là một cái Bây giờ trước kia.