Những khó khăn khi đọc một cuốn sách hay rất khác với những khó khăn khi đọc một cuốn sách tồi. Ở khả năng thứ nhất, mỗi từ đại diện cho một thuật ngữ. Lợi ích của hình thức đọc này lớn đến mức có thể bù đắp những khó khăn khi học cách thực hiện nó.
Nhưng như ta đã lưu ý trong Chương 2, các cấp độ đọc mang tính tích luỹ. Chuẩn bị về mặt cá nhân liên quan đến khả năng kết hợp với những trẻ khác, làm theo các hướng dẫn… Về phương diện nào đó, văn phong của bài luận cũng giống văn phong của đoạn hội thoại.
Sự vĩ đại của Plato chính là ở chỗ ông viết được những mẩu đối thoại mang tính triết học mà vẫn có sự hài hước, hấp dẫn và chiều sâu có thể sánh ngang với bất kỳ cuốn sách nào về bất cứ đề tài nào của bất cứ ai. Đó có thể là lỗi lập luận không thống nhất (kết luận rút ra không phù hợp với các lý lẽ đã trình bày). Nỗ lực của người trung thành tương xứng với độ khó của nhiệm vụ này.
Vì thế, bạn luôn phải nhớ đi tìm sự thống nhất giữa các phần của cuốn sách cuối cùng vẫn là nhiệm vụ của người đọc. Nếu bạn đã đọc một số sách của Euclid, hãy đọc tác phẩm của các nhà toán học cổ Hy Lạp khác như Archimedes, Apollonius, Nicomachus. ĐÁNH DẤU SAO, HOA THỊ, HAY BẤT CỨ DẤU GÌ BÊN LỀ: Hình thức này nên được dùng cách quãng để nhấn mạnh mười, hay mười hai nhận định hoặc đoạn văn quan trọng nhất trong cuốn sách.
Lời khuyên trên của chúng tôi có thể coi như một quy tắc của việc đọc ngoài. Thực tế, Tolstoy từng nói rằng ông đã biết thêm nhiều về trận Waterloo nhờ sự lý giải của Stendhal. Có nhiều bài viết đương đại là các tác phẩm khoa học xã hội hư cấu với mục đích tạo ra một mô hình xã hội nhân tạo, cho phép chúng ta có thể tìm ra những hậu quả về mặt xã hội từ sự đổi mới công nghệ và những vấn đề khác.
Chúng ta có thể không thấy lo nếu 1. Các tác phẩm khoa học xã hội không giới hạn ở người thuật việc thật. Nhưng đây lại là điều cần thiết mỗi khi bạn đọc phân tích một tác phẩm nào đó.
Ví dụ, bạn sẽ không thể tìm thấy trong bất cứ sách tham khảo nào câu trả lời cho ba câu hỏi mà Chúa đã hỏi thiên thần trong câu chuyện What Men Live By (Con người sống bằng gì) của Tolstoy. (2) Các thuật ngữ được kết nối với nhau trong các nhận định. Nhưng điều quan trọng là độc giả không những cần hiểu được sự khác biệt này mà còn cần có khả năng đọc hiểu những cái hay.
Muốn biết chúng ta có sử dụng đúng kinh nghiệm của mình để hiểu một cuốn sách không, cách hiệu quả nhất là hãy hỏi chính mình xem liệu bạn có thể đưa ra một ví dụ cụ thể cho một luận điểm mà bạn cho rằng mình đã hiểu hay không. Ngược lại, khi một người nhận định sai về một vấn đề có nghĩa là anh ta không có đủ thông tin về nó. Nhưng tất cả sự nỗ lực đó sẽ là lãng phí nếu họ không biết làm sao để đọc sách nhanh hơn người khác.
Nó chung vì mỗi tác giả đều có những ý kiến khác nhau về rất nhiều vấn đề trong phạm vi của chủ đề. Một bộ phận các từ dùng để diễn tả những ý tưởng chính, những khái niệm cốt yếu mà tác giả muốn đề cập đến sẽ góp phần tạo nên hệ thống từ vựng riêng của tác giả đó. Có thể bạn đã đọc Hiến pháp Mỹ nhiều lần, nhưng bạn chưa áp dụng quy tắc này lần nào thì bạn sẽ thấy việc áp dụng nó giúp bạn thấy được nhiều điều hơn về Hiến pháp Mỹ.
Rõ ràng, muốn có một tập san càng cô đọng, người ta càng phải chọn lọc nhiều. Tuy nhiên, những hạn chế này phần nào được giảm bớt nhờ một vài ví dụ về cách áp dụng công thức đó. Thậm chí, khi đọc các tài liệu được viết bằng ngôn ngữ của mình, nhiều độc giả vẫn gặp không ít khó khăn ở cấp độ đọc này.