Làm náo động lên trong tâm hồn họ một khối tình phức tạp hỗn độn mà yếu tố chánh là mến yêu, hối tiếc, uất ức, bất mãn. Óc thống trị bạch lộ bằng bất cứ cách nào đều gây hiểu lầm, ác cảm. Quốc gia hưng thịnh hay không, nhân loại bình an hay không, coi chừng ăn thua tâm hồn bạn trai rất nhiều.
Tôi muốn nói họ rất trọng danh dự. Đi kế cạnh nỗi ngại ngùng của bạn trai trước vạn nẻo đường đời, có niềm băn khoăn về lý tưởng gia đình. Nhưng tâm honà đầy những khát vọng vĩ đại, bận rộn vì chí cả của họ nghe cần một cái gì êm dịu như tình mẫu tử, lời nói dịu hiền của chị ruột, bữa cơm dọn sẵn của chị dâu.
Cái mồ dĩ vãng không nên đ ào lại đã đ ành. Giấy bạc in ra khi chưa phát hành thì giống giấy bạc đang thông dụng nhưng khác có chút là cần có con dấu hợp pháp của chánh phủ để được giá trị thương mãi. Khi nghiên cứu về phát triển cơ thể bạn trai, ta thấy tiến trình của sự phát triển không đồng đều.
Vậy mà lúc dậy thì lại hoàn toàn khác. Đàn ông khác đ àn bà ở điểm trên chung quy tại đ àn ông trọng đại cương, lo nặng về phương pháp, thấy tất cả qua óc tổng hợp. Ít có bạn trai nào mà bụng dạ nham hiểm.
Vì háo sắc, vì muốn yêu nhiều và được yêu lại nhiều, không thiếu bạn trai bố trí mặt trận xã giao của mình như lưới nhện. Nam thanh thân nhau quá từng hai người sẽ có những tâm tình bất lợi cho đức thanh khiết. Nhưng phần đông bạn trai tự cao không phải vì họ ý thức mình cao cả để khinh người: họ tự cao chỉ vì tự trọng thôi.
Ai khổ hơn người đi hay kẻ ở. Nếu không ai thẳng thắng khôn ngoan giúp sửa, nó cũng làm cho bạn trai sau nầy trên lãnh vực văn học, kinh tế, chánh trị, quân sự, nghệ thuật ưa tạo ra những chuyện quái lạ chỉ làm hại cho danh tiếng của họ và cho xã hội thôi. Vợ tôi cũng là vợ anh, vợ anh cũng là vợ tôi.
Jean Le Presbytre nói: Bạn yêu người tình cách cao thượng, khiết bạch, siêu nhiên như người ta yêu một thiên thần. Còn cái khối tâm lý dầy đặc của tâm hồn làm sau bén mãn đến để am tường nếu không có sự thông cảm, cứu xét kỷ lưỡng trong thời gian lâu. Trong khi bạn gái quyết định dựa vào trực giác thì bạn trai quyết định dựa vào lý trí và sức mạnh của ý chí.
Những nữ sinh đừng quá tin rằng một vài tháng, một năm học chung trong lớp, bao lần tiếp chuyện công cộng hay riêng tư là đã am hiểu được bạn trai mình yêu thích. Đi đứng nhà quê, nói năng thô kịch trước công chúng. Tôi không nói vì hạng bạn trai nầy chỉ một số bị nhiễm gió độc của phong trào trụy lạc.
Đại khái giáo sư nói hồi 17 tuổi có lần giáo sư mặc đồ lớn, tay cầm gậy, đi huênh hoang ngoài đường, tự khoái vì tự cho mình là một chi chi đó. Thương hại để đến thương yêu và thương yêu đến tội lỗi không xa lắm. Luồng gió độc ấy đã làm bạn trai mất ý thức về giá trị nội tâm, giá trị siêu nhiên.
Những hình ảnh ấy được cung cấp bởi trí tưởng tượng, bởi những câu chuyện, xi nê, tuồng kịch, sách báo khiêu dâm. Họ đón đường kiếm chuyện nói bá láp. Họ cũng trông thấy trong đó có sự vui vẻ, trẻ trung.