Nếu họ biết giữ thư tình của ai họ yêu như bảo vật thì kẻ ấy cũng giữ của họ như trân châu. Họ tìm những chiếc băng ở những nơi bóng mát, một gocù vườn thanh vắng nào đó để ngồi không. Sự bất thuận đôi khi trong gia đình càng làm cho lòng bi quan của họ gia tăng.
Nhưng họ có giờ phút buồn tủi riêng của họ. Tôi cũng thấy nhiều đ àn bà lúc say duyên mói, gặp những ong bướm cũ, liếc nghe két két và tướng đi, lối nói của họ như chồm tới để ngạo nghễ, để hãnh diện. Cùng những tâm hồn khó thuyết dụ trên tôi xin dâng từng chữ mấy lời vàng ngọc ấy.
Sáng ngày ở gần sân gà vịt, họ bắn cu li, đào dế cơm, đánh trổng và thấy gà vịt làm việc tính giao như thấy nó giành ăn, đá lộn. Phải khôn ngoan lắm khi bàn tính giáo dục chỗ công cộng. Đi đứng nhà quê, nói năng thô kịch trước công chúng.
Có khi cũng sắc xảo biết: Trong trường, họ hồ nghi năng lực của thầy giáo. Ở ngoài đường đang chờ bạn đi xi nê đủ thứ bạn mà miệng mở ra là tán gái, nói xầy.
Hồi nhỏ ai giựt con ngựa cây, chiếc ô tô, trái banh, bạn trai nóng giận, la lên vì mất vật mình thích. Cách chung thì trong gia đình, cha để mẹ giữ tiền. Họ hãnh diện khi mẹ mượn rinh một cối đá, chị nhờ bữa một ống củi.
Còn bạn và tôi vô lớp dạy học: coi chừng có không ít bạn trai học hằng mấy chục trường ngồi tréo ngoải dưới chuẩn bị dạy chúng ta môn sư phạm. Một cách khéo léo nào đó họ minh thị hay mặc thị tỏ ra mình có đủ điều kiện để xây hạnh phúc gia đình lắm, mình được kẻ nầy, người nọ môn đăng hộ đối ngấp nghé. Tâmtính thì đích thị là tâmtính phụ nhược.
Họ cảm thấy sự hiện diện của bạn gái là một đòi hỏi thầm kín của tâm hồn họ, một tâm hồn thèm khát niền an ủi, sự khuyến khích, ủy lạo. Tật ích kỷ nầy có thể đi đến chỗ quá lố, tàn nhẫn. Phải nói thẳng là chiến dịch ái tình đang rần rật diễn ra trong xã hội học đường ở thành thị cũng như thôn quê ngày nay.
Mà nhất là bạn chịu trách nhiệm với hóa công về vận mệnh của bạn. Không nên đi mua một hai thú vui chóng qua mà phải bán danh tiếng, cùng bao nhiêu vật bán của tâm hồn. Họ hoang mang trong rừng ý lực mà người đời tùy quan niệm sống cho là lý tưởng.
Tôi chỉ nói mặc cảm thôi chớ chưa nói những trường hợp bạn trai nói thẳng rằng người nữ nầy yếu, người nữ kia làm cái trò gì ra trò trống gì. Nhưng điều nầy rất khác với người mẹ là kẻ rót vào từng thớ thịt và tâm hồn của con, sinh lực và cả niềm khổ đau, vui sướng, lo âu, sầu buồn, tức giận v. Điều nầy dĩ nhiên vì bạn trai giàu lương tâm nhất là khi họ được huấn luyện về lương tâm chức nghiệp.
Trong cơ quan có kỷ luật mà họ thụ giáo hay cộng tác, họ cho những luật đúng giờ đúng khắc là dây rối vướng chân họ. Tưởng sao? Cậu nổi cộc. Họ sống cách vô ý thức, một lối sống vô chánh phủ.