Lòng người thời đại lạnh như mồ mả và hoang mang, sợ sệt vừa cho số phận mình vừa cho vận mệnh tha nhân. Theo tôi cách chung một thiếu nữ muốn lập gia đình với một bạn trai, muốn cùng kẻ nầy hạnh phúc keo sơn, vẫn để họ bộc bạch tâm sự, thề sông hẹn biển, biểu lộ tình yêu bằng đủ cách nói mà vẫn hỏi một người lớn đáng tín nhiệm về giá trị của họ trước khi trao đổi đàn lòng. Nói theo tâm trạng của một thi sĩ nọ thì họ muốn ôm trời nhưng e ngại đuối sức.
Người bạn trai chưa phải là người nuôi chí lớn nhưng không phải không có nhiều cao vọng. Phải chịu thiệt là tội nghiệp cho nhiều bạn trai, có tới 90% vì thiếu sự giáo dục về nam nữ, đã có những tâm tình rất phức tạp sau lúc xuất tinh lần thứ nhất. Họ thấy nguyên đời họ cần hướng cho Thượng đế và xã hội để giúp Thượng đế quan phòng làm nhiều việc hữu ích hơn cho đồng loại.
Những lời giáo huấn qua loa bên ngoài không xây dựng được lòng bạn trai. Hồi nầy vì ảnh hưởng của tiểu thuyết, màn bạc, kịch tuồng một số không nhỏ nam thanh cương quyết khi lập gia đình tìm cho được một người bạn xinh đẹp tài ba như những nhân vật trong tiểu thuyết, trên màn bạc, sân khấu. Nếu trong thời thanh xuân bạn gái bị xảy ra một hiện tượng làm họ ngạc nhiên, thì trong tuổi dậy thì cũng có một hiện tượng xuất lộ cho người bạn trai, khiến kẻ nầy lấy làm lạ không ít.
Công việc trong gia đình cha mẹ, anh chị phú giáo. Gia đình có bạn, người ta khỏi gặp những bóng ma đen tối của hiểu lầm, thắc mắc, bất thuận. Họ thích giao tiếp với bạn gái ngoài xã hội lắm.
Chí dục bao giờ cũng cần thiết cho mọi hạng người trong nam giới. Cưu mang con trong dạ, mẹ nhớ con từng giây phút. Trong cuốn Psychologie des Garcons, Edward Montier nói: Bạn trai tốt bụng .
Nhưng vì ở dơ nhất là cơ quan sinh dục không sạnh sẽ, người ta có thể bị cám dỗ về xác thịt. Nền giáo dục hiện giờ thì thiếu đủ chuyện. Giúp đỡ tha nhân họ không còn làm vì hy sinh mà vì hám lợi, cầu danh.
Họ viết lộn xộn, gạch vẽ những địa đồ. Có lúc họ cũng náo động, nói tía lia, nhưng rồi lòng xao xuyến của họ đòi ngay sự thinh lặng. Jean Le Presbytre trong cuốn Toi quy deviens homme có dẫn lời nầy của Anatole France: Hồi tôi còn con nít, tôi thông minh.
Bạn biết đó là do sứ mệnh cao cả Tạo hóa muốn bạn thi hành. Thành thật lắm nhưng cũng cứng cõi quá, cộc lộc quá, không làm cho tha nhân quý mến. Thútính bỉ ổi nhất của thanh niên được màn bạc cung cấp cho tất cả những gì khoái lạc ô uế nhất .
Ước mong được một mầm lý tưởng gieo trong miếng đất hoa màu của họ. Viết đến mục nầy tôi hơi hổ thẹn với các nữ độc giả vì tôi phải nói đến những khuyết điểm hơi riêng biệt của phái mà người ta gọi là phái mạnh, trong đó có tôi. Luật bắt chước phổ thông mà Gabriel de Tarde nói về đời sống xã hội, bạn trai áp dụng không ít.
Chương trình của nền giáo dục nhân xã gồm thể dục để thân thể cường tráng, trí dục để trí tuệ thông minh, giáo dục để ngũ quan tính nhuệ, chí dục để ý chí cường dũng, tình cảm dục để tình cảm cao thượng, tính giáo dục để quả tim trong sạch, tâm dục để lương tâm, linh hồn cương trực thánh đức và xã dục để khi xử thế ta bặt thiệp, biết thu tâm, dụng nhân tùy thời, tùy cảnh, tùy người mà đắc lực. Nhưng họ chơi với ai mà con người họ được nổi bật lên. Dù tri âm tri kỷ vẫn nên cẩn ngôn.