Bạn trai ở thời hoa niên không tự đắc như Khuất Nguyên mà cho đời say hay đục cả. Nhưng tâm honà đầy những khát vọng vĩ đại, bận rộn vì chí cả của họ nghe cần một cái gì êm dịu như tình mẫu tử, lời nói dịu hiền của chị ruột, bữa cơm dọn sẵn của chị dâu. Các môn chơi như đánh cờ, đánh bài ăn chơi, đừng cho họ ghiền.
Người bạn nếu muốn ương trồng hoa cỏ lạ trong vườn mình là tình tâm giao, phải có một lập trường về nó sáng suốt và thánh đức. Họ chạy lung tung đến bạn gái nầy sang bạn gái kia. Về đường xã giao với kẻ ngoài đối tượng yêu của họ, họ tỏ ra nhàm chán qua loa.
Tuy suy nghĩ như vậy, tôi không dám quả quyết đ àn ông là phái yếu về quan điểm nầy. Nó làm cho tinh thần họ thấy bị hạ bệ, nhục nhã càng làm đau xót càng cuồng loạn nổi lên chống đối lại. Tôi nói tâm tình phức tạp, vì khi xuất tinh tự nhiên người bạn trai cảm thấy những nhục lạc, nhưng tâm hồn họ bị xâm chiếm bởi những buồn vẩn vơ, lo âu, áy náy.
Chỉ nên cấm sự mơ mộng xấu chớ vẫn phải tập bạn trai tưởng tượng vì khi thành nhân óc phán đoán, suy luận có thể lấn áp tài năng nầy của họ rất nhiều. Tác giả cuốn Bạn sẽ nên người có thuật lại lời tự thú của một giáo sư đại học nói vềtính tự cao của mình. Trong nhiều trường nam nữ học chung, tôi thấy có nhiều bạn gái lợi dụngtính quãng đại nầy của bạn trai.
Điểm tâm lý nầy đáng để ý là người ta đừng lấy làm lạ sao lắm khi bạn trai tỏ ra lạnh lạt với người nào kể cả người yêu của họ hay chểnh mảng, bỏ rơi những bộ phận nào trong lúc tính những dự môn chơi thể thao, những môn thể dục. Đọc sách Tây Đông, người ta hễ nói tới ghen, thì nghĩ đến Hermione trong Andromaque, Hoạn Thư trong truyện Kiều. Cách chung bạn trai nghèo túng nầy hay có tinh thần tự ly.
Nên để ý: ý chí không phải là bản năng vụt chạt. Nhưng nam thanh ấy không để nó hướng về một người nữ. Lối sống xã hội nhất là lối sống tâm hồn của hai phái khác nhau: bạn gái ưa tỷ mỷ, chi tiết, tình cảm tế nhị, bạn trai thích đại cương, bước lẹ từ ái tình sang nhục tình.
Họ không giản lược, hời hợt đâu mà họ đơn sơ hiểu theo nghĩa triết lý. Buồn như theo kiểu người Á Rập nói, sa mạc than khóc vì không được làm đồng cỏ. Có lúc muốn đánh bạo vì thấy mình cũng như ai.
Đọc Kiều của Nguyễn Du, ta thương Từ Hải ở chỗ từ tốt bụng, quá tin cậy Kiều nên: Họ kiếm một cái gì để hỏi, hỏi bạn trai gần mình để có chuyện nói, để đúng hơn khỏi mắc cỡ. Đại đa số bạn trai không có tiểu tâm nầy.
Họ nói, không muốn và không chịu được ai cãi. Bạn đừng để mình trở thành một ông sẽ có bà vợ nguyền rủa vì chồng bội bạc, không chung thủy, mang đủ thứ bệnh di truyền. Ta hãy lợi dụng nó để hướng thượng, làm cho lòng ta thoáng đạt, đời ta có nhiều diễn cảnh.
Họ chơi nhau ba người những tình xấu xa khó xen vào. Họ thiếu tình yêu gia đình từ lâu nên họ hết tin tưởng ở tình mẫu tử, phụ tử, như bao bạn khác. Nhiều mụn cám nổi lên.