Khía cạnh suy đoán của lối tư duy chiếc mũ vàng chính là lối tư duy nắm bắt cơ hội một cách thuần tuý. Nếu lợi ích là không đáng kể xét với viễn cảnh tốt nhất có thể xảy ra, ý tưởng đó sẽ không có giá trị thuyết phục. Bạn yêu cầu mọi người đội mũ trắng khi bạn cần họ xử lý thông tin thực tế.
Cảm xúc của mọi người nên được bộc lộ một cách rõ ràng, ngắn gọn và cô đọng. Thoạt tiên, bạn có thể không nhận thấy điều gì, nhưng nếu sau một thời gian nữa bạn nhìn lại, bạn sẽ thấy quả bóng cao su nhẽo hơn trước rất nhiều. Những nhà chuyên môn đưa ra những ý tưởng và các chính trị gia sẽ đánh giá những ý tưởng đó.
Đối với nhiều người, dường như họ không thể nghĩ rằng một từ ngẫu nhiên lại có giá trị để giải quyết vấn đề. Và động lực thúc đẩy mọi người vượt qua những trở ngại chính là lợi ích họ đã nhìn thấy trước đó. Chiếc mũ chỉ diễn tả cách thức cư xử của con người, không nói lên bản chất con người.
Và bởi vì có những phương pháp thông thường để có được sự tiến triển xuất phát từ một ý tưởng, cũng có những cách thông thường để bắt đầu sự khích động. Tôi có thể "tin" rằng phụ nữ ngày càng hút nhiều thuốc hơn bởi họ có nhiều lo lắng hơn trong cuộc sống. Sự trọng tâm có thể ở tầm rộng và cũng có thể ở tầm hẹp.
Cũng có khi chúng ta bắt đầu với một ý tưởng mơ hồ, sau đó chúng ta định hình và đưa nó gắn với thực tế. Có những người không đủ khả năng đưa ra những nhận xét mang tính đóng góp mà chỉ luôn đi trỉ chích ý tưởng của người khác. Chúng tạo nên nền tảng để từ đó giúp chúng ta tìm ra chính xác sự việc.
Trong cuốn sách này, tôi quan tâm tới cách thiết lập bản đồ tư duy, trong đó trước hết chúng ta phải thám hiểm địa hình và đánh dấu chúng. Chiếc mũ đen đồng nghĩa với việc hãy cẩn trọng chỉ ra những khó khăn tiềm tàng của sự việc để tìm cách chuyển hướng sang chiếc mũ vàng (cân nhắc đến lợi ích, giá trị và những mặt tích cực). Sẽ không có sự chọn lọc theo quan điểm cá nhân cũng như nâng cao hoá sự việc.
Khi mọi người trong một cuộc họp cùng đội chiếc mũ trắng, thì vai trò của chiếc mũ trắng được ngầm hiểu rằng: “chúng ta hãy giả làm người Nhật trong một cuộc họp của người Nhật". một người thợ mộc làm nên một cái ghế. Hãy thử tưởng tượng xem những chính trị gia sẽ gặp khó khăn nhường nào khi phải "đội" một chiếc mũ trắng thuần tuý.
Một khi bạn đã quyết định sử dụng chiếc mũ vàng để đưa ra một đề nghị xây dựng, bạn có thể chẳng khó khăng gì để có được một giải pháp. Một điều quan trọng khác đó là thái độ của mọi người khi nhìn nhận sự việc. Chúng ta hãy dành thời gian để kiểm tra điều này.
Màu vàng chính là tượng trưng cho màu nắng, sự sáng lạn và lạc quan. Trong thực tế có nhiều sự chồng chéo giữa những chiếc mũ khác nhau và chúng ta không tỏ ra là một người quá mô phạm. Việc ấn định một khoảng thời gian ngắn, sau đó tăng thêm, nếu cần thiết, tốt hơn là việc ấn định khoảng thời gian dài, bởi đôi khi mọi người băn khoăn không biết.
Và nếu không thể làm được điều này, sử đụng tư duy chiếc mũ đỏ chính là cách để ta lựa chọn phương án. Cách lý tưởng nhất là cả người tư duy lẫn người nghe đều áp dụng cùng lúc chiếc mũ xanh. Việc gọt dũa ý tưởng sao cho nó trở thành phù hợp hơn với nhu cầu của mọi người để mọi người sẵn sàng “mua” ý tưởng đó chính là một phần của quá trình sáng tạo.