Đừng ai trách cứ họ: chính họ cũng trách mình sao yếu đuối, cầm lòng không được. Nếu người ta nói có những bạn gái đa ngôn thì phải công bình nói có những bạn trai già mồm mép. Bất tiện họ bẻ miệng ra bất tuyện.
Nàng không tha thiết yêu con người cótính đôi khi hơi thô lỗ nầy, nhưng đồng ý kết hôn với chàng vì biết chàng có thể chống đối nổi với Nã Phá Luân, con người bạc như vôi. Nền giáo dục buổi thiếu thời cho bạn trai nên cótính chất luyện tập (dressage) hơn là bắt ép lĩnh hội những của ăn tinh thần mà họ chưa đủ khả năng thụ nhận. Con người ve vãn, chọc ghẹo là con người nui mầm móng bội bạc.
Họ hoang mang trong rừng ý lực mà người đời tùy quan niệm sống cho là lý tưởng. Nó bắt bạn trai cúp cổ xuống các vật phù vân, lo vật lộn sống, đổ máu vì miếng ăn manh áo cũng nên, cho đến khi tử sàng bừng con mắt dậy chẳng những thấy mình tay không mà còn đầy tội lỗi. Con thấy dãy núi ở gần nhà mình, con sông cạnh đường đi vô nhà mình không.
Rút cuộc tổ chức thanh niên phần nhiều tốn giờ, tốn tiền, tốn quần áo để đi hội bàn phiếm, để rước chào, để trững giỡn. Nó tồn tại lớn mạnh về sau khi họ làm cha gia đình. Người, bạn đã biết gồm thể xác và tinh thần.
Họ quên mất mình là có từ Hư vô và sẽ trở về Hư vô. Thưa bạn nếu được nhiều bà mẹ dạy cho con trai mình về tính giáo dục như vậy, chắc tuổi xuân tránh được nhiều hiểu lầm trong vấn đề nam nữ. Tại duyên phận? Cũng có.
Qua buổi tiền thanh niên rồi, bạn trai hay mắc tật hơi buồn cười nầy là vẫn ưa sự hợp lý song hễ hở môi là không lý luận mà lý sự. Thật là đẹp mấy tiếng Thanh niên Cộng hòa. Giá họ bị ai chỉ trích hoặc oan hoặc ưng, ngưởi thấy họ tia ha đính chánh, khi đánh, khi đỡ, lúc giận, lúc vui, nói hằng loạt để tự vệ, để chỉ trích đối phương.
Bạn làm giáo sư Pháp văn, bạn giảng Pascal. Nhiều tâm hồn bi quan về cuộc đời bởi cảm thấy mình thân chẳng nên thân thời lỡ thời. Không phải là bạn trai có ý để hồn phiêu lưu, có nhiều người chống trả với tật mơ mộng lắm.
Họ chỉ hợp tác với bạn trăm năm trong việc gieo mầm sống rồi thôi. Rồi chạy xuống nhà bếp coi còn cơm không, nói, ra chuồng heo coi heo nái ma ní đẻ mấy con, nói. Họ ngó qua ngó lại, ngó quần ngó áo, vuốt tóc, coi giày, sửa cà vạt, nhìn bàn tay, rờ cổ áo.
Họ ghét thinh lặng và bóng tối vì những thứ nầy là bạn của suy nghĩ mà họ thì ưa hiểu biết bằng ngũ quan. Nhiều bạn trai bị thất vọng đến tự kiêu vì những mộng xây dựng quá chủ quan không được thành tựu. Ai mục kích mấy trường hợp ấy, phải lấy làm khó chịu và thương hại chotính nông nỗi của họ.
Tôi đã gặp một bạn trai ăn cơm chiều xong, sau nửa giờ ăn chơi chơi 30 hột vịt lộn. Bổn phận nhà giáo dục là giúp bạn trai đạt những hy vọng bằng những chuẩn bị thiết thực là học tập, là tu đức, là chất chứa kinh nghiệm. Họ chỉ để lại cho người bạn tâm giao cũ một chỗ vì nhân nghĩa trong tim họ.