Nhưng không cuốn nào có thể thay việc tự xét mình hàng ngày được, tự xét một cách thật thà ngay thẳng những việc mới làm và sẽ làm. Tôi đề nghị với bạn, mới đầu nên in ít như vậy. Muốn xiết chặt ngay vấn đề tiêu dùng thì giờ, tôi lựa trường hợp một cá nhân nào đó để xét.
Bạn phải bảo vệ lòng tự trọng của bạn. nhưng tôi khuyên bạn, lúc đầu, có thể cứ hai đêm một lần, bỏ ra giờ rưỡi vào một công việc quan trọng là luyện trí. Trong một chương sau, tôi sẽ xét những cách thoả mãn khát vọng đó.
Sau nầy, có dịp, tôi sẽ nói về văn chương. Đáng lẽ tôi chỉ cho bạn thì xin bạn chỉ lại cho tôi. Cho nên riêng tôi, tôi yêu sự gắng sức lắm.
Tới nhà, bạn không ăn ngay. Trong việc quyết định hoặc thay đổi nguyên tắc và trong lúc hành động, sách giúp ta được nhiều việc. Thái độ ấy hoàn toàn vô lý và có hại vì ông đã coi trọng một khoảng thời gian mà ông trông cho mau hết.
Mỗi người và trường hợp mỗi người đều riêng biệt. Nhưng riêng về phần tôi thì không khi nào bạn bắt gặp tôi du lịch mà không mang theo Marc Aurele. Lẽ ấy tự nhiên, tầm thường nhất, từ đời nào tới giờ ai cũng biết nhưng chứa một chân lý sâu xa mà phần đông chúng ta suốt đời không nhận chân được.
Như vậy còn ba buổi tối để thăm bạn hữu, vui thú gia đình, đọc sách tiêu khiển, hút thuốc, làm vườn, thơ thẩn và dự những cuộc thi của các báo. Nhờ tập trung tư tưởng đều đều (muốn vậy chỉ cần kiên nhẫn, ngoài ra chẳng có bí quyết nào khác) bạn có thể sai khiến óc bạn như nhà độc tài, bất kỳ lúc nào, bất kỳ ở đâu. Lòng tự trọng đó là nguồn gốc của mọi quyết định và sự thất bại nhất định làm tổn thương lòng tự trọng của ta.
Lúc đó bạn có thể đọc báo được. Lẽ ấy có vẻ đương nhiên. Ông miễn cưỡng làm việc, càng trễ chừng nào cành hay; và vui vẻ đứng dậy ra về, càng sớm chừng nào càng tốt.
Thiên-tài cũng không được hưởng thêm, dù chỉ là một giờ mỗi ngày. Tôi nhắc nhở rằng cần phải hy sinh và có một quyết tâm vĩ đại mới được. Lúc này, tôi không cần biết đến nguyên tắc của bạn ra sao.
Bạn tự nhủ: "Ta phải ráng biết chút gì về cuộc cách mạng Pháp, về lịch sử hỏa xa hoặc những tác phẩm của John Keats (thi sĩ Anh ở thế kỷ 19)". Nhưng xin bạn nhớ, ngay từ lúc đầu, là 90 phút để dành cho sự học, ba phần trong mỗi tuần như vậy, phải là những phút quan trọng nhất, trong số 1080 phút của tuần lễ. Nghệ thuật là cao quý, nhưng không phải là cao quý nhất.
Tiểu thuyết càng hay càng dễ đọc. Thành một nhà chuyên môn cũng thú lắm chứ! Còn nhiều cuốn nổi danh hơn nữa.