Nhưng tôi chưa bao giờ thấy một bài tuỳ bút chỉ cách sống 24 giờ một ngày. Chẳng hạn bạn có thể đọc cuốn "Xem tranh cách nào?" của Clermont Witt, hay cuốn "Xét các công trình kiến-trúc cách nào?" của Russell Sturgis. Nếu người ta bảo bạn chỉ chỉ tên những nhạc cụ dùng trong khúc đầu bản hòa tấu C thấp thì chắc bạn chỉ không được.
Và bây giờ mỗi tuần để ra một ngày tùy ý muốn làm gì thì làm, không có chương trình, không phải gắng sức, tôi nhận rõ được giá trị của ngày trong tuần đối với tâm trí tôi. Chẳng hạn khu vực âm nhạc (2). Đó là một trong những câu mà ai nấy đều thuộc, đều biết giá trị, nhưng chỉ những người thông minh nhất mới đem áp dụng.
Vậy, chúng ta bắt đầu xét quỹ chi tiêu thời giờ mỗi ngày. Mà thiếu năng lực ấy - nghĩa là thiếu năng lực ra lệnh cho óc làm việc rồi bắt nó tuân lệnh - thì sống không ra sống. Nếu người ta không có cách nào sống với số tiền người ta có thì có thể kiếm thêm một chút nữa bằng cách này hay cách khác.
Trên báo chúng ta thường thấy những bài bày cách sống với một số tiền nhất định, và những bài đó gây những cuộc tranh luận sôi nổi, chứng tỏ rằng người ta rất chú ý tới vấn đề. Tôi hoàn toàn tin chắc rằng phần đông người ta thiếu suy nghĩ hơn là thiếu cái gì khác. Và tôi đố bạn kể cho tôi nghe còn tám giờ nữa bạn bạn làm được những việc gì.
Vật gì cũng xét với tinh thần đó thì đâu đâu ta cũng thấy cái đẹp lạ lùng, biến hóa của đời sống. Nhưng bạn cũng không có thể tiêu non thời gian được. Có thời giờ thì bạn có thể kiếm ra được tiền bạc - thường là như vậy.
Đáng lẽ tôi chỉ cho bạn thì xin bạn chỉ lại cho tôi. Tôi la lớn lên như vậy. Nhưng trước khi bắt đầu bạn cho phép tôi dặn nhỏ mấy lời này:
Và bây giờ tôi phải xét đến vấn đề là nên coi tuần lễ có sáu hay bảy ngày. Lẽ dĩ nhiên là bạn thích đọc báo (việc này có thể làm trong khi đợi bữa) hơn là nghĩ tới cái bổn phận bình thường mà quan trọng ấy - bổn phận tự xét mình - thì cái đó tùy bạn. Thật là một chế độ dân-chủ lý-tưởng.
Lúc đó bạn có thể đọc báo được. Nhưng xin bạn nhớ, ngay từ lúc đầu, là 90 phút để dành cho sự học, ba phần trong mỗi tuần như vậy, phải là những phút quan trọng nhất, trong số 1080 phút của tuần lễ. Còn nhiều cuốn nổi danh hơn nữa.
Nhưng những điều tôi nói về âm nhạc có thể áp dụng vào những nghệ thuật khác. Ta hoàn toàn có thể kiểm soát bộ máy suy nghĩ của ta được. Và càng ít suy nghĩ bao nhiêu thì càng ít có lý trí bấy nhiêu.
Sau nầy, có dịp, tôi sẽ nói về văn chương. Có những người chưa bao giờ đọc Meredith (1) và dửng dưng khi nghe một cuộc tranh biện về vấn đề Stephan Phillips có phải là thi sĩ không. Ra khỏi nơi mình ở cũng là khá rồi đấy.