Chưa có trại nào bị gió tung lên trời, thì theo luật trung bình, đêm nay cũng không sao hết; mà nếu rủi trại mình có thổi tung đi nữa thì qua trại khác chứ có gì đâu. Không biết đi đâu nữa, tôi vào nghe thuyết pháp về câu: "Chinh phục được tinh thần mình còn quan trọng hơn là chinh phục được một châu thành". Ngày tôi gặp ông, ông đang điều khiển ban phụ trách sản xuất những phim thời sự của hãng Metro-Goldwyn- Mayer.
Chú ý với lo lắng khác nhau ra sao? Tôi xin giảng: Một lần đi ngang qua một con đường đông ngẹt xe cộ ở Nữu Ước, tôi phải để ý tới cử động của tôi, nhưng tôi không lo. Trong ít ngày đầu, còn nghĩ tới máy sưởi, nhưng về sau lần lần tôi quên nó rồi. Tôi nhìn xung quanh, xem xét lại lỗ hầm chữ nhật của tôi và tự nhủ: "Có vẻ lỗ huyệt quá".
Một người ở Ấn Độ, ông H. Ông biểu những người mang bệnh âu sầu rằng: "Chỉ trong hai tuần là ông hết bệnh, nếu ông theo đúng phương thuốc này: Rán mỗi ngày kiếm cách làm vui một người nào đó". Nếu có một chuyến xe trật đường rầy thì sao? Hay là nếu xe đương qua cầu mà sập thì sao? Đã đành, trái cây đã có bảo hiểm, nhưng ông sợ nếu đến hẹn, không có trái để giao cho khách hàng thì sẽ mất mối.
Mặc dù vậy tôi cũng lo rằng nếu tụi Lùn tìm ra thì tôi sẽ khốn đốn với chúng chớ chẳng chi. Các y sĩ đều dùng thuốc tê mà không lần nào ông phản kháng rên la. Năm 1936, diễn thuyết ở trường Đại học đó về Danh và chất của thơ, ông nói rằng câu sau này của Giê Su chứa một thực sự lớn nhất và một phát minh sâu xa nhất về tinh thần từ trước tới nay.
Nhưng về sau bị một đàn sâu đục khoét nó đành chịu đổ lăn ra. Anh ta vẫn không sao ngủ được, không sao thấy buồn ngủ như xưa. Khi lớn lên tôi đi làm ăn ở xa, mỗi năm gần tới lễ Giáng Sinh tôi luôn luôn gởi về ba má tôi một tấm ngân phiếu và năn nỉ hai người ăn tiêu cho sung sướng một chút.
Tôi lật ra đọc những lời đẹp đẻ, bất hủ của Giê Su, những lời hứa đã an ủi mọi kẻ cô độc, ưu tư, thất vọng từ biết bao thế hệ, đời này qua đời khác: Thiệt thì đó là đánh cá, một lối đánhh cá khoa học, lấy luật trung bình là nền tảng vậy. Ông kể với tôi như vầy: "Mười tám năm trước, tôi ưu phiền, tới mất ngủ.
Rồi lên giường ngủ say, quên hết ưu tư. Đại tướng Washington, Robert E. Bất thần, một con gấu xám Bắc Mỹ, - mối kinh hoảng của rừng thẳm - bỗng xuất hiện dưới ánh đèn pha và bắt đầu nghiến ngấu những khúc thịt vụn do nhà bếp công viên vứt ra đó.
Bài thơ đó là nhà soạn kịch trứ danh ở Ấn Độ là ông Kalidasa làm và ông William Osler chép lại, luôn luôn để trên bàn giấy ông: Đừng điên quá cái độ ấy tức là khôn vậy" Nhưng nghĩ kỹ bài học còn rất rẻ.
Đến đây, ta hãy ngừng lại và rút bài luân lý thực hành của những trường hợp kể trên. Đáng lẽ uyển chuyển trĩu xuống dưới sức nặng thì những cây ấy lại hiên ngang đứng thẳng chóng cự lại, tới nỗi tuyết nặng quá, cành phải gãy, thân phải nứt - rồi tôi phải đốn bỏ hết đi. Nhưng tôi cũng biết thêm rằng những câu vè tầm thường đó là tinh tuý của đức tính khôn ngoan, lịch lãm cổ truyền, từ ngàn năm trước.
Tôi oán định mệnh nhưng vẫn nằm nghĩ như lời thầy thuốc dặn. Trong chiến tranh vừa rồi, các nhà chỉ huy tối cao của quân đội ta luôn luôn dự tính cho ngày mai và cả những ngày còn xa hơn nữa, nhưng họ không bao giờ vì vậy mà ưu tư cả. Khổng Tử nói: "Một người giận luôn luôn đầy những chất độc" [23].